از ننوشتن...

همین که به آنی که واپس می‌گریزد کشانده و مرتبط شدیم، به راهی کشانده شده‌ایم که به سوی آن گریزنده و رخ‌پوشنده است و در قرب رمزآگین و بنابراین ناپایدار طلب فراخوانش آن. وقتی انسان به طور خاص در این راه کشانده می‌شود، او فکر می‌کند، خواه هنوز از آن واپس گریزنده دور باشد، خواه این واپس گریزی همچنان در پرده نهان ماند. سقراط در تمام حیاتش و تا دم مرگش کاری جز آن نکرد که خود را در معرض تندباد این کشش نهاد و نگه داشت. هم از این روست که او خالص ترین متفکر مغرب زمین است. هم از این روست که او هیچ ننوشت. چه، هر که از سر فکرت نوشتن آغازد لاجرم ماننده ی آن کس است که از برابر تندبادهای به غایت شدید به بادپناه بگریزد.

این که پس از سقراط همه ی متفکران غرب در عین بزرگیشان به ناچار چنین پناهندگان و گریزندگانی بوده اند، سر نهان تاریخی است که تاکنون پنهان مانده است....

{اما} این سخن مایه ی حیرت و باعث این پرسش متقابل می‌گردد: «پس افلاطون، آوگوستین، توماس آکویناس، لایب نیتس، کانت و نیچه چه می‌شوند؟ آیا این متفکران را باید در برابر سقراط بسی کوچک شمرد؟» اما آنکه چنین پرسشی مطرح میکند، این را ناشنیده گرفته است که ما همچنین گفتیم که پس از سقراط، همه متفکرین غرب «در عین بزرگیشان». این نیز تواند بود که کسی خالص ترین متفکر ماند بی آنکه در زمره ی بزرگ ترین ها باشد. ای بسا چیزهای اندیشیدنی که در این نکته هست. هم از این رو، باب گفتار درباره ی سقراط با این واژه ها گشوده گشت: «این که پس از سقراط همه متفکرین غرب در عین بزرگیشان {به ناچار چنین پناهندگان و گریزندگانی بوده اند} سر نهان تاریخی است که تاکنون پنهان مانده است.»

آنچه درباره ی سقراط شنیده می‌شود آن است که وی خالص ترین متفکر بود و مابقی مطلب ناشنیده می ماند. سپس وقتی یکسره بر روی ریل مطلب نیم شنیده پیش رویم، به حیرت زدگی از گزاره ای می‌رسیم که به نحوی چنین یکسویه جزم اندیشانه است...

{مارتین هایدگر، چه باشد آنچه خوانندش تفکر، ترجمه ی سیاوش جمادی، نشر ققنوس، صص 98-113}